Από τον Βασίλη Μητσιό, Συντονιστή της Τοπικής Ομάδας Δράσης URBACT και τη Μαρίλια Λέλη-στέλεχος του Δήμου Λαρισαίων
Η Λάρισα, ως μια σύγχρονη ευρωπαϊκή πόλη, αντιμετωπίζει προκλήσεις όπως η αστικοποίηση, η γήρανση του πληθυσμού και η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, αλλά κυρίως η βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των πολιτών. Για το λόγο αυτό, αποτελεί προτεραιότητα για τον Δήμο Λαρισαίων να σχεδιάσει και να υλοποιήσει δράσεις προς αυτήν την κατεύθυνση και να αξιοποιήσει εθνικά και κοινοτικά κονδύλια προκειμένου να επιτύχει τους στόχους του. Μέσω αυτών των πρωτοβουλιών, αναπτύχθηκε επικοινωνία και συνεργασία με θεσμικά όργανα, οργανισμούς και άλλους τοπικούς φορείς, καθώς και με οργανισμούς και αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίες οδήγησαν σε τοπικές και διεθνικές εταιρικές σχέσεις και δίκτυα πόλεων, όπως το δίκτυο Μάθησης της UNESCO (UNESCO Learning City Network), το Δίκτυο Υγιών Πόλεων (Healthy Cities Network), και το Σύμφωνο των Δημάρχων (Covenant of Mayors), κ.λπ. Μεταξύ αυτών των συνεργασιών περιλαμβάνεται επίσης το δίκτυο μεταφοράς «The Playful Paradigm», βασισμένο στην καλή πρακτική της ιταλικής πόλης Ούντινε (Udine) και το οποίο συγχρηματοδοτείται από το Πρόγραμμα Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας URBACT III.
Η συμμετοχή σε αυτό το δίκτυο μεταφοράς ήταν μια πρόκληση για τον Δήμο Λαρισαίων από την αρχή. Η πόλη της Λάρισας είναι μια καλά δομημένη, οργανωμένη, εξωστρεφής πόλη, ενώ αποτελεί κέντρο γεωργικών, βιομηχανικών, οικονομικών και εμπορικών δραστηριοτήτων. Έχει επίσης σημαντική πολιτιστική δραστηριότητα χάρη στα μουσεία, τις γκαλερί, τα αρχαία θέατρα, τις βιβλιοθήκες, καθώς και τοπικούς συλλόγους και ΜΚΟ. Ετήσιες εκδηλώσεις και φεστιβάλ όπως το (Pineios River Festival) και L.A.Comics Festival , πολιτιστικές εκδηλώσεις, εκθέσεις, συνέδρια, εργαστήρια και αθλητικές δραστηριότητες διοργανώνονται με υψηλά ποσοστά στη συμμετοχή των πολιτών. Επιπλέον, ο Δήμος Λαρισαίων, στην προσπάθειά του να βοηθήσει και να υποστηρίξει όλους όσοι θέλουν να περάσουν τον ελεύθερο χρόνο τους ευχάριστα και δημιουργικά, δημιούργησε Πολιτιστικούς Συλλόγους που είναι ζωτικής σημασίας στις καθημερινές δραστηριότητες των ανθρώπων, καθώς στόχος τους είναι όχι μόνο να διασκεδάσουν, αλλά και να εκπαιδεύσουν όλους όσοι εμπλέκονται στις δράσεις τους, ως μία δημιουργική διέξοδος από τα τρέχοντα κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα και αδιέξοδα.
Όλες αυτές οι ευνοϊκές συνθήκες συνέβαλαν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών της Λάρισας. Επιπλέον, και μέσω της συμμετοχής στο δίκτυο μεταφοράς του URBACT, «The Playful Paradigm», ο δήμος σκοπεύει να συμπεριλάβει ένα νέο και καινοτόμο εργαλείο, τα παιχνίδια και τις δραστηριότητες που σχετίζονται με το παιχνίδι στην καθημερινή ζωή των πολιτών ανεξάρτητα από την ηλικία, το φύλο, το κοινωνικό υπόβαθρο, χωρίς οποιαδήποτε διάκριση και αποκλεισμό. Στόχος του δεν είναι μόνο να διασκεδάσει τους ανθρώπους, αλλά και να τους βοηθήσει να συνεργαστούν, να συνυπάρξουν, να ανταγωνίζονται και να μοιράζονται ιδέες και απόψεις καθώς βοηθά τους πολίτες να κάνουν ένα μικρό διάλειμμα από τους αγχώδεις ρυθμούς της ζωής τους και να ξεφύγουν από τα διάφορα προβλήματά τους.
Στην αρχή της υλοποίησης του δικτύου, ο Δήμος Λαρισαίων αντιμετώπισε μια πρόκληση: τον προσδιορισμό και τη συμμετοχή διαφόρων τοπικών δημόσιων και ιδιωτικών φορέων για την υποστήριξη αυτής της προσπάθειας, τη βοήθεια, τη συνεργασία με τον Δήμο και ταυτόχρονα τη συνεργασία μεταξύ τους. Με την οργάνωση της πρώτης Τοπικής Ομάδας Δράσης του URBACT (ULG), ο Δήμος άδραξε την ευκαιρία να προσεγγίσει πολλούς διαφορετικούς ενδιαφερόμενους / οργανισμούς με πολυετή πείρα σε δραστηριότητες παιχνιδιού οποιουδήποτε είδους (όπως τα Δημοτικά Τμήματα Κοινωνικής Πολιτικής, πολιτισμού, αστικού σχεδιασμού, περιβάλλοντος, αθλητισμού και δια βίου μάθησης, το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, ενώσεις εκπαίδευσης ενηλίκων, Μουσεία, ΜΚΟ, Τοπικοί οργανισμοί, Τοπικοί Σύλλογοι, ΜΜΕ όπως βιβλιοπωλεία και καταστήματα παιχνιδιών, Θέατρα κ.λπ.). Ενημερώθηκαν για τους στόχους του δικτύου και συζήτησαν πώς να εντοπίσουν και να συγκεντρώσουν τις δραστηριότητές τους που έλαβαν χώρα στην πόλη της Λάρισας κατά τη διάρκεια του έτους, θέτοντας ως στόχο την ομαδοποίηση όλων αυτών των δράσεων κάτω από την "ομπρέλα" του δικτύου «The Playful Paradigm». Ως αποτέλεσμα αυτής της δράσης είναι η δημιουργία ενός «παιχνιδιάρικου οδηγού -χάρτη» για την πόλη. Ο απώτερος στόχος αυτού είναι να δώσει στην πόλη της Λάρισας μια ξεχωριστή ταυτότητα, την ταυτότητα της «παιχνιδιάρικης» πόλης τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι σε κάθε ULG υπάρχουν όλο και περισσότεροι ενδιαφερόμενοι που μοιράζονται το έργο τους και επιθυμούν να ενημερωθούν και να συμβάλουν στην υλοποίηση του έργου του δικτύου. Αυτές οι συζητήσεις μας οδήγησαν στην απόφαση συλλογής ενεργειών / δραστηριοτήτων από τους ενδιαφερόμενους της πόλης, να τις καταχωρίσουμε και να τις ενσωματώσουμε σε ένα «μοναδικό ημερολόγιο παιχνιδιών και συναφείς / παιχνιδιάρικες δραστηριότητες». Στο πλαίσιο της δημιουργίας του, ο Δήμος Λαρισαίων θα κάνει αυτό το ημερολόγιο εύκολο στη χρήση και προσβάσιμο σε κάθε πολίτη / επισκέπτη, μέσω μιας διαδικτυακής εφαρμογής, η οποία θα είναι ένα ημερολόγιο δραστηριοτήτων / παιχνιδιών για τον πολίτη / τον επισκέπτη της πόλης και θα τον βοηθήσει να επιλέξει την καταλληλότερη δραστηριότητα για συμμετοχή, με έναν φιλικό -προς τον χρήστη- και δυναμικό τρόπο. Ο χρήστης της εφαρμογής θα μπορεί να λαμβάνει μια επισκόπηση όλων των εκδηλώσεων και "παιχνιδιάρικων" δραστηριοτήτων που πραγματοποιούνται στην πόλη σε καθημερινή βάση, καθώς εκτός από τον δήμο θα υπάρχει η δυνατότητα για όλους εκείνους που διοργανώνουν διάφορες δράσεις να ανεβάσουν, εφόσον το επιθυμούν, σχετικές πληροφορίες / προσκλήσεις για τις εκδηλώσεις και τις δραστηριότητές τους. Η υλοποίηση αυτή θα δημιουργηθεί με προδιαγραφές που θα της επιτρέπουν να είναι ενεργή και βιώσιμη μετά το τέλος του δικτύου, καθώς αυτός είναι ο κύριος στόχος.
Μια άλλη καινοτόμος πρόκληση για το Δήμο Λαρισαίων είναι να δημιουργήσει μια «Βιβλιοθήκη Παιχνιδιών» σε συνεργασία με τη Δημοτική Βιβλιοθήκη στην πόλη της Λάρισας, ως νέο σημείο συνάντησης για όλους. Η πόλη της Λάρισας αποφάσισε να εφαρμόσει την καλή πρακτική της ιταλικής πόλης Ούντινε (Udine) λειτουργώντας / εγκαινιάζοντας τη «Βιβλιοθήκη παιχνιδιών», η οποία θα επιτρέψει στους νέους και τους ηλικιωμένους να περάσουν τον ελεύθερο χρόνο τους διασκεδαστικά, ανεξάρτητα από την ηλικία, το οικονομικό και κοινωνικό υπόβαθρο και άλλες μορφές διακρίσεων και ταυτόχρονα προωθεί μια υγιέστερη ζωή, βελτιώνει το βιοτικό επίπεδο, ενσωματώνει κοινωνικές, ευάλωτες ομάδες, μετανάστες και φέρνει στην επιφάνεια/ αντιμετωπίζει εθιστικές συμπεριφορές. Για το λόγο αυτό, ένας εκπρόσωπος του Δήμου Λαρισαίων συμμετείχε σε διμερή συνάντηση με την Ούντινε για να μάθει πώς λειτουργεί η βιβλιοθήκη παιχνιδιών και πως μπορεί να επισκεφτεί κάποιος τον ιστότοπο. Εκτός από την καλή πρακτική της Ούντινε στην Ιταλία, θα μπορούσε να αναφερθεί η περίπτωση μίας άλλης πόλης- εταίρου, αυτής της Κλαϊπέντα (Klaipeda) στη Λιθουανία. Κατά τη διάρκεια της 3ης Διακρατικής Συνάντησης στην πόλη, οι πόλεις-εταίροι του δικτύου επισκέφτηκαν τη Δημόσια Βιβλιοθήκη του Imanuel Kant, όπου και μέσω του έργου του δικτύου "The Playful Paradigm", προστέθηκαν "παιχνιδιάρικες" δραστηριότητες, δημιουργικές δραστηριότητες με σχολεία, καλλιτεχνική θεραπεία, επιτραπέζια παιχνίδια, κουίζ κ.λπ.
Προς το παρόν, ο σχεδιασμός και η διαμόρφωση της βιβλιοθήκης παιχνιδιών της Λάρισας ξεκίνησε σύμφωνα με το εγχειρίδιο της ιταλικής πόλης, αλλά και λόγω έλλειψης οικονομικών πόρων, ο Δήμος Λαρισαίων ζήτησε τη συνεργασία τοπικών βιβλιοπωλείων και καταστημάτων παιχνιδιών, τα οποία δώρισαν επιτραπέζια παιχνίδια, εμπλουτίζοντας την υπάρχουσα συλλογή.
Ωστόσο, η υλοποίηση του έργου του δικτύου αναχαιτίστηκε από την πανδημία Covid-19, η οποία είχε ως αποτέλεσμα εξαιρετικά δύσκολες περιστάσεις, τον τελευταίο χρόνο, για όλες τις χώρες του κόσμου. Οι χώρες έχουν πληγεί και υποφέρουν εξαιτίας του κορωνοϊού, ακολουθώντας μέτρα υπέρ της δημόσιας υγείας για τον περιορισμό της εξάπλωσης της πανδημίας. Όλες οι πόλεις- εταίροι του δικτύου έχουν επηρεαστεί καθώς και το ίδιο το δίκτυο “The Playful Paradigm”. Ωστόσο, ο Δήμος Λαρισαίων συνεχίζει να εφαρμόζει δράσεις σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα του δικτύου και τα αποτελέσματα των συναντήσεων μεταξύ των τοπικών αρχών εντός της περιόδου των περιοριστικών μέτρων. Επιπρόσθετα, σε μία προσπάθεια να βοηθήσει τους ανθρώπους κατά τη διάρκεια του lockdown, δημιουργήθηκε ένας ιστότοπος με τίτλο «Δημιουργούμε Μαζί" (Larissa Together) που περιέχει παραστάσεις, συναυλίες, ψηφιακή βιβλιοθήκη, εκδρομές σε μουσεία, ψυχαγωγία και αθλητικές δραστηριότητες στο σπίτι, καθώς και διάφορες χρήσιμες πληροφορίες και ιατρική καθοδήγηση. Επίσης, άλλοι φορείς, όπως το «Μουσείο Κούκλας», σε συνεργασία με το κουκλοθέατρο "Τιριτόμπα" δημιούργησαν για τα παιδιά έναν κύκλο διαδικτυακών παραστάσεων με χειροποίητες κούκλες που ονομάζονται «Κουκλοκαμώματα».
Σε αυτά τα επεισόδια, υπάρχουν διηγήματα, μικρά μέρη από παραστάσεις, σχόλια, τραγούδια και πολλές ιδέες για μαριονέτες, κατασκευές και κουκλοθέατρα. Αξίζει να σημειωθεί ότι το Μουσείο Κούκλας είναι ένα μοναδικό μουσείο στην Ελλάδα, καθώς και ένα παγκοσμίου φήμης μέλος της UNIMA, του Παγκόσμιου Οργανισμού Κουκλοθεάτρου (World Puppet Theater Organization) και της UNESCO.
Κατά τη διάρκεια αυτού του ταξιδιού μεταφοράς της καλής πρακτικής, η πόλη της Λάρισας είχε εξαιρετική συνεργασία με την εταιρική σχέση του δικτύου και τον επικεφαλής εμπειρογνώμονα, καθώς και καθοδήγηση και υποστήριξη από τη Γραμματεία URBACT και το Εθνικό Σημείο Επαφής της, μέσω διαδικτυακών σεμιναρίων, εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων που διοργανώθηκαν από τη Γραμματεία και τους εμπειρογνώμονες URBACT, καθώς και διακρατικές συναντήσεις μεταξύ των πόλεων- εταίρων. Αυτό έγινε πιο έντονο την τελευταία περίοδο και λόγω των μέτρων περιορισμού του απαγορευτικού (lockdown), καθώς οι διαδικτυακές συναντήσεις και διαδικτυακά σεμινάρια οργανώνονταν συνεχώς για την υλοποίηση των εργασιών του δικτύου παρά τις εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες. Οι δραστηριότητες αυτές παρέχουν την ευκαιρία για συνεχή εκπαίδευση και κατάρτιση των πόλεων-εταίρων, ανταλλαγή απόψεων και γνωριμία με διαφορετικούς πολιτισμούς, ανταλλαγή γνώσεων και επισκέψεις σε τοπικό επίπεδο, βάσει της καλής πρακτικής κάθε πόλης- εταίρου.
Ο οργανισμός μας γνωρίζει πολύ καλά ότι παρά τις προσπάθειες που έχουν καταβληθεί μέχρι στιγμής, πρέπει να γίνουν πολλά ακόμη καθώς προσπαθεί συνεχώς να προσελκύει περισσότερους τοπικούς ενδιαφερόμενους, να μάθει για τις δραστηριότητές τους και να συνεργαστεί μαζί τους για να τους ενσωματώσει κάτω από την ομπρέλα του δικτύου «The Playful Paradigm» . Κατά την υλοποίηση του έργου του δικτύου, ο Δήμος Λαρισαίων προωθεί τη φιλοσοφία των παιχνιδιών και της παιχνιδοποίησης σε ακόμη περισσότερες δραστηριότητες, στις οποίες μπορούν να συμμετέχουν όλοι οι πολίτες και θα τους βοηθήσει να εκπαιδευτούν και να διασκεδάσουν ταυτόχρονα. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα η πόλη της Λάρισας να γίνει η πρώτη ελληνική "Παιχνιδιάρικη Πόλη"( "Playful City") και να ενσωματωθεί στο ευρωπαϊκό δίκτυο "Playful Cities" , το οποίο αναδεικνύει τις θεμελιώδεις αρχές, τη φιλοσοφία του προγράμματος και την «αξία του παιχνιδιού».
